Bạn có bao giờ tò mò về những chấm nhỏ li ti trên lá cây mà chúng ta thường bỏ qua không? Đó có thể là rệp dính – một loài côn trùng nhỏ bé nhưng gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cây trồng.
- Rệp dính là gì ?
Rệp dính (Unaspis citri), hay còn gọi là rệp sáp vảy, là một loài côn trùng thuộc họ Coccidae. Con trưởng thành cái của loài này có hình dạng tròn dẹt, đường kính khoảng 1,3mm và được bao phủ bởi một lớp sáp cứng, có màu sắc đa dạng từ vàng nhạt đến nâu đen hoặc trắng. Lớp sáp này không chỉ giúp bảo vệ cơ thể chúng mà còn khiến chúng rất khó bị phát hiện. Bên cạnh đó, rệp đực có kích thước nhỏ hơn nhiều, chỉ khoảng 0,5mm và có hình dạng giống như một chiếc que. Sau khi giao phối, con đực thường chết. Rệp dính là một trong những loài sâu hại phổ biến trên cây trồng, đặc biệt là các loại cây ăn quả có múi, gây ra nhiều thiệt hại cho năng suất và chất lượng nông sản.
2. Vòng đời và tác hại của rệp dính
Lớp sáp bao bọc cơ thể rệp dính được cấu tạo từ nhiều lớp chồng lên nhau, tạo thành một lớp vỏ cứng cáp giúp bảo vệ chúng khỏi các tác động từ môi trường bên ngoài. Bên cạnh đó, lớp sáp này còn có các lỗ thở nhỏ li ti giúp chúng trao đổi khí. Vòng đời của rệp dính trải qua nhiều giai đoạn, từ trứng, ấu trùng đến trưởng thành. Ấu trùng rệp dính rất di động, chúng di chuyển trên cây để tìm nơi thích hợp để bám vào và hút nhựa cây. Khi trưởng thành, rệp cái thường bám cố định một chỗ và đẻ trứng. Rệp dính gây hại cho cây trồng bằng cách hút nhựa cây, làm cho lá bị vàng úa, rụng sớm, cành cây bị khô héo và cây sinh trưởng kém. Ngoài ra, chất mật do rệp tiết ra còn tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển, làm giảm khả năng quang hợp của cây.
3. Cơ chế gây hại và tác hại của Rệp dính gây ra trên cây ăn trái .
Rệp dính là một trong những mối nguy hại của cây có múi. Chúng thường bám chặt vào thân chính và các nhánh cây, chích hút nhựa cây để sinh sống. Khi mật số rệp dính tăng cao, lớp vỏ cây sẽ bị tổn thương nặng nề, xuất hiện các vết nứt nẻ. Những vết nứt này không chỉ làm mất đi vẻ thẩm mỹ của cây mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các loại nấm bệnh, vi khuẩn xâm nhập, gây ra các bệnh lý nguy hiểm khác. Sự tấn công của rệp dính khiến cây suy yếu dần, khả năng sinh trưởng và phát triển bị hạn chế. Nếu không được kiểm soát kịp thời, rệp dính có thể gây hại nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến chết cành, chết cây, gây thiệt hại lớn cho người trồng.
4. Tác hại của rệp dính đối với cây trồng
Như đã đề cập trước đó, rệp dính không chỉ gây hại trên thân cây mà còn tấn công lá và quả, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng:
4.1 Giảm năng suất
Rệp dính chích hút nhựa cây, làm cây suy yếu, giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây.
Khi mật số rệp dính cao, chúng bao phủ lá, quả, cản trở quá trình trao đổi khí, làm giảm khả năng quang hợp và hô hấp của cây, dẫn đến giảm năng suất.
4.2 Giảm chất lượng quả
Quả bị rệp dính chích hút thường bị biến dạng, vỏ trái sần sùi, giảm giá trị thương phẩm.
Phân của rệp dính tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển, làm đen lá, quả, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và làm giảm giá trị thẩm mỹ của trái cây.
4.3 Truyền bệnh
Rệp dính là vật trung gian truyền nhiều loại virus gây bệnh cho cây trồng, đặc biệt là các loại virus gây bệnh trên cây có múi.
5. Biện pháp phòng trừ rệp dính
Rệp dính thường gây hại nặng nề ở những vườn cây trồng quá dày, kém thông thoáng và ít được chăm sóc. Môi trường ẩm ướt, thiếu ánh sáng trong những vườn cây như vậy tạo điều kiện lý tưởng cho rệp sinh sôi nảy nở. Để phòng trừ hiệu quả rệp dính, nhà vườn cần trồng cây với mật độ hợp lý, thường xuyên cắt tỉa cành lá để vườn thông thoáng, giúp ánh sáng mặt trời chiếu vào và giảm độ ẩm.
Trong quá trình chăm sóc cây trồng, rệp dính có thể dễ dàng lây lan từ cây này sang cây khác, từ vườn này sang vườn khác thông qua các dụng cụ làm vườn, quần áo, thậm chí là cả gió. Do đó, việc vệ sinh dụng cụ làm vườn sạch sẽ sau mỗi lần sử dụng và giặt kỹ quần áo trước khi sang vườn khác là vô cùng quan trọng. Ngoài ra, việc kiểm tra cây trồng thường xuyên để phát hiện sớm dấu hiệu nhiễm rệp cũng giúp chúng ta có thể xử lý kịp thời, hạn chế thiệt hại.
6. Các hoạt chất thuốc đặt trị rệp dính ( rệp sáp vảy)
Khi mật số rệp dính tăng cao, việc sử dụng thuốc trừ sâu là cần thiết. Một số loại thuốc thường được sử dụng để phòng trừ rệp dính như dầu khoáng SK Enspray 99EC, Abamectin, Emamectin, Movento 150OD,… Các loại thuốc này có tác dụng tiếp xúc và thấm sâu, giúp tiêu diệt cả rệp trưởng thành và ấu trùng. Tuy nhiên, để hạn chế tình trạng rệp kháng thuốc, người trồng cần luân phiên sử dụng các loại thuốc có hoạt chất khác nhau .
7. Giải pháp quản lí rệp dính ( rệp sáp có vảy ) – nhóm côn trùng chích hút từ MKA
