Một bộ rễ khỏe mạnh không chỉ giúp cây hấp thu nước và dinh dưỡng tốt mà còn giúp cây chống chịu tốt với các điều kiện bất lợi của môi trường như hạn hán, ngập úng, sâu bệnh. Nhờ đó, cây trồng sẽ ổn định hơn, năng suất và chất lượng sản phẩm được đảm bảo. Ngoài ra, một hệ thống rễ phát triển tốt còn giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng độ tơi xốp, giúp đất giữ nước và dinh dưỡng tốt hơn
Hôm nay hãy cùng MKA tìm hiểu xem rễ có vai trò và cấu tạo như thế nào để chúng ta chăm sóc tạo cho cây bộ rễ khỏe mạnh phát triển đạt năng suất.
-
Rễ có vai trò gì ?
Bộ rễ, được ví như nền tảng của cây trồng, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự sống của cây. Giống như những chiếc rễ cây bám sâu vào lòng đất, bộ rễ thực vật có chức năng chính là hấp thụ nước, chất dinh dưỡng và không khí từ đất, cung cấp nguồn sống cho toàn bộ cây. Bên cạnh đó, rễ còn có vai trò cố định cây trong đất, giúp cây đứng vững trước những tác động của môi trường như gió bão. Đặc biệt, rễ là nơi tổng hợp các hormone kích thích sinh trưởng như cytokinin, giúp cây phát triển mạnh mẽ, ra nhiều rễ con và tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng. Nhờ có bộ rễ khỏe mạnh, cây trồng mới có thể sinh trưởng tốt, chống chịu được sâu bệnh và các điều kiện bất lợi của môi trường, từ đó mang lại năng suất cao và chất lượng sản phẩm tốt nhất.
-
Các loại rễ cây
2.1 Rễ chính
Rễ, bộ phận ẩn dưới lòng đất, đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự sống của cây trồng. Chúng không chỉ cung cấp nước và dinh dưỡng mà còn giúp cây đứng vững trước những tác động của môi trường. Cây ăn trái, đặc biệt là các loại cây lâu năm, thường có hai loại rễ chính:
Rễ cọc: Rễ cọc phát triển theo chiều thẳng đứng xuống lòng đất, tạo thành một trục chính khỏe mạnh. Từ rễ chính mọc ra nhiều rễ con. Rễ cọc có chức năng bám sâu vào đất, giúp cây đứng vững và hút nước từ những tầng đất sâu. Ngoài ra, rễ cọc còn có chức năng dự trữ chất dinh dưỡng.
Rễ chùm: Rễ chùm gồm nhiều rễ con mọc ra từ gốc thân, có kích thước gần bằng nhau. Hệ thống rễ chùm thường phát triển rộng và nông, giúp cây hấp thụ nước và dinh dưỡng từ tầng đất mặt. Rễ chùm đặc biệt quan trọng đối với các loại cây trồng ở vùng đất ẩm hoặc đất có tầng đất mặt màu mỡ.
2.2 Rễ biến dạng
Ngoài hai loại rễ chính là rễ cọc và rễ chùm, thực vật còn phát triển nhiều loại rễ biến dạng để thích nghi với các điều kiện môi trường khác nhau và thực hiện các chức năng đặc biệt. Một số loại rễ biến dạng phổ biến bao gồm:
- Rễ củ
Các loại củ quen thuộc: Ngoài khoai lang, củ cải, chúng ta còn có củ hành, củ tỏi, củ sắn, củ dong.
Đặc điểm: Rễ củ thường phình to ở phần chứa chất dự trữ, tạo thành các củ tròn hoặc hình trụ.
Chức năng: Ngoài dự trữ dinh dưỡng, rễ củ còn giúp cây sinh sản vô tính.
- Rễ phụ
Ví dụ: Ngoài cây gừa, cây đa, còn có cây bàng, cây phượng.
Đặc điểm: Rễ phụ thường mọc từ các đốt thân hoặc từ các cành già.
Chức năng: Giúp cây tăng cường khả năng hấp thụ nước và dinh dưỡng, đồng thời giúp cây cố định chắc chắn hơn.
- Rễ bám:
Ví dụ: Ngoài các loại bầu bí, dưa leo, còn có cây trầu không, cây hồ tiêu.
Đặc điểm: Rễ bám thường mọc ra từ thân hoặc lá, có các giác hút giúp bám chặt vào giá thể.
Chức năng: Giúp cây leo lên các giá thể cao, tận dụng ánh sáng mặt trời.
- Rễ ký sinh:
Ví dụ: Ngoài tầm gửi, còn có cây tơ hồng, cây tơ xanh.
Đặc điểm: Rễ ký sinh thường xâm nhập vào thân hoặc rễ của cây chủ, hút chất dinh dưỡng từ cây chủ.
Chức năng: Giúp cây ký sinh sống và phát triển.
- Rễ khí sinh:
Ví dụ: Ngoài hoa lan, còn có cây bần, cây mắm.
Đặc điểm: Rễ khí sinh thường mọc trên không, có nhiều lông hút giúp hấp thụ độ ẩm từ không khí.
Chức năng: Giúp cây hô hấp và hấp thụ nước trong điều kiện đất ngập nước hoặc khô hạn.
- Rễ biểu sinh:
Ví dụ: Ngoài ổ phụng, còn có nhiều loài phong lan khác.
Đặc điểm: Rễ biểu sinh thường bám vào thân cây khác, có lớp vỏ dày để ngăn ngừa sự thoát hơi nước.
Chức năng: Giúp cây thích nghi với điều kiện sống trên cao, nơi ánh sáng mạnh và độ ẩm cao.
-
Cấu tạo của rễ cây
Rễ cây là một cơ quan rất quan trọng của cây, có chức năng chính là cố định cây vào đất, hấp thụ nước và muối khoáng cung cấp cho toàn bộ cây. Rễ cây thường được chia thành 4 miền chính:
3.1 Miền chóp rễ
- Chức năng: Bảo vệ đầu rễ khi rễ xuyên qua đất, tạo điều kiện cho rễ mọc dài.
- Đặc điểm: Gồm các tế bào mềm, xếp lỏng lẻo, có chứa nhiều chất nhầy giúp giảm ma sát khi rễ xuyên qua đất.
3.2 Miền sinh trưởng
- Chức năng: Làm cho rễ dài ra.
- Đặc điểm: Gồm các tế bào có khả năng phân chia mạnh mẽ, làm cho rễ dài ra.
3.3 Miền hút
- Chức năng: Hấp thụ nước và muối khoáng hòa tan.
- Đặc điểm: Có nhiều lông hút, là những tế bào biểu bì kéo dài, thành tế bào mỏng, giúp tăng diện tích tiếp xúc với đất, từ đó tăng khả năng hấp thụ nước và muối khoáng.
3.4 Miền trưởng thành
- Chức năng: Dẫn truyền nước và muối khoáng từ rễ lên thân và lá.
- Đặc điểm: Gồm các mạch gỗ và mạch rây, trong đó mạch gỗ vận chuyển nước và muối khoáng, mạch rây vận chuyển các chất hữu cơ.