1.Bệnh bồ hóng trên cây có múi: Nguyên nhân, tác hại và cách phòng trừ
Các loại nấm thường gây ra lớp nấm bồ hóng trong vườn và trên cây cảnh thuộc các chi Capnodium, Fumago và Scorias. Đây là những “tác nhân chính” gây ra lớp phủ đen quen thuộc trên lá cây. Tuy nhiên, thế giới nấm bồ hóng còn đa dạng hơn thế với các chi ít phổ biến hơn như Antennariella, Aureobasidium, Fumiglobus và Limacinula. Sự đa dạng này cho thấy khả năng thích nghi đáng kinh ngạc của nấm bồ hóng với nhiều điều kiện môi trường khác nhau.
Thật thú vị khi biết rằng các loài nấm hiện nay tạo nên lớp bồ hóng là kết quả của sự kết hợp phức tạp giữa môi trường sống, loại cây trồng (vật chủ) và các loài côn trùng hiện diện. Mối quan hệ giữa nấm, cây trồng và côn trùng này tạo thành một hệ sinh thái nhỏ, nơi mà mỗi thành phần đều ảnh hưởng đến sự phát triển của các thành phần khác.
Một số loài nấm bồ hóng có sự đặc trưng cao, chỉ xuất hiện trên một số loài cây hoặc liên kết chặt chẽ với một loại côn trùng nhất định. Điều này cho thấy sự thích nghi đặc biệt của nấm với môi trường sống cụ thể. Ngược lại, cũng có những loài nấm bồ hóng có khả năng thích nghi rộng, có thể phát triển trên nhiều loại cây và sử dụng dịch mật của nhiều loại côn trùng khác nhau. Sự đa dạng này khiến việc kiểm soát và phòng trừ bệnh bồ hóng trở nên phức tạp hơn.
2. Bệnh bồ hóng là gì?
Bệnh bồ hóng là một loại bệnh phổ biến trên cây có múi, đặc biệt là cam, quýt, bưởi. Bệnh này không trực tiếp tấn công cây mà do một loại nấm (thường là Capnodium sp.) phát triển trên lớp mật ngọt do các loài côn trùng như rầy, rệp tiết ra.
3. Nguyên nhân gây bệnh nấm bồ hóng
- Mật ngọt của côn trùng: Rầy, rệp, nhện đỏ khi hút nhựa cây sẽ tiết ra một lượng lớn mật ngọt. Đây là môi trường sống lý tưởng cho nấm bồ hóng phát triển.
- Điều kiện môi trường: Độ ẩm cao, nhiệt độ ấm áp, thông thoáng kém tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bồ hóng sinh sôi và phát triển.
4. Tác hại của bệnh bồ hóng
- Ảnh hưởng đến quá trình quang hợp: Lớp nấm bồ hóng phủ kín lá, làm giảm khả năng tiếp xúc của lá với ánh sáng, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp.
- Giảm năng suất: Cây bị bệnh bồ hóng thường sinh trưởng kém, cành lá vàng úa, rụng lá, giảm khả năng ra hoa, đậu quả và chất lượng quả kém.
- Làm giảm giá trị thương phẩm: Quả bị phủ một lớp nấm đen, mất đi vẻ đẹp thẩm mỹ, giảm giá trị thương phẩm.
- Suy yếu cây: Bệnh bồ hóng làm suy yếu cây, giảm sức đề kháng của cây trước các loại sâu bệnh khác.
5. Cách phòng trừ bệnh bồ hóng
Để phòng trừ bệnh bồ hóng hiệu quả, cần kết hợp nhiều biện pháp sau:
- Kiểm soát côn trùng gây hại – tác nhân gián tiếp gây bệnh nấm bồ hóng
Phun thuốc: Sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học hoặc hóa học để tiêu diệt rầy, rệp, nhện đỏ như AceImiMKA 35WG, Carbosulfan, Pymetrozine 65%w/w Thiamethoxam 5%w/w.
Sử dụng bẫy vàng: Thu hút và tiêu diệt rầy, rệp.
Bảo vệ thiên địch: Khuyến khích các loài thiên địch như bọ rùa, ong mắt đỏ…
- Vệ sinh vườn:
Tỉa cành: Tỉa bỏ các cành lá bị bệnh, tạo độ thông thoáng cho vườn cây.
Dọn sạch cỏ dại: Loại bỏ nơi trú ẩn của côn trùng gây hại.
- Phun nước: Phun nước lên tán lá để rửa trôi lớp mật ngọt và bào tử nấm.
- Sử dụng các loại thuốc đặc trị:
- Thuốc gốc đồng: Có tác dụng phòng trừ nấm bệnh.
- Thuốc gốc lưu huỳnh: Có tác dụng diệt khuẩn và nấm.