TẠI SAO PHẢI XỬ LÍ RA HOA
Hầu hết chu trình ra hoa của cây ăn trái nhiệt đới sẽ không bị ảnh hưởng bởi quang kỳ mà bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ thấp.
Những bất lợi khi hoa ra theo mùa :
Ra hoa tự nhiên sẽ có tỉ lệ đậu hoa thấp -> trái ít dẫn đến năng suất thấp
Thời gian ra hoa kéo dài từ 2 đến 3 đợt -> không đồng đều khó chăm sóc
Mùa ra hoa và thu hoạch tập trung, sản lượng nhiều -> cung vượt cầu khiến giá thành thấp
Thời gian ra hoa và tỉ lệ đậu hoa phụ thuộc vào sự xuất hiện và thời gian xuất hiện của nhiệt độ thấp.
- Các giai đoạn của sự ra hoa
- Hoa thành lập từ chồi ngọn hay chồi nách qua 3 giai đoạn:
– Chuyển tiếp ra hoa: Mô phân sinh dinh dưỡng thành mô phân sinh tiền hoa. Đánh thức mô phân sinh chờ
– Tượng hoa: Sự sinh cơ quan hoa, sự phát triển của sơ khởi hoa làm chồi phồng lên thành nụ hoa
– Tăng trưởng và nở hoa: Có thể tiếp tục tăng trưởng và nở hoa hoặc vào trạng thái ngủ
- Sự tăng trưởng và nở hoa giống với sự phát triển dinh dưỡng trong khi sự tượng hoa chuyên biệt cho sự ra ho
- Yêu cầu về chất cho sự ra hoa
– Sự dinh dưỡng giàu đạm kích thích sự phát triển dinh dưỡng
– Sự dinh dưỡng giàu carbon kích thích sự ra hoa Þ cần một tỉ lệ C/N thích hợp cho sự ra hoa:
- Quá cao: sự phát triển dinh dưỡng sẽ yếu (N là yếu tố giới hạn)
- Cao: Sự ra hoa được kích thích
- Thấp: Phát triển dinh dưỡng mạnh
- Quá thấp: Phát triển dinh dưỡng yếu (C là yếu tố giới hạn)
- Mối liên kết giữa sự biến đổi trong lá gây ra sự ra hoa
Chất điều hòa sinh trưởng ra hoa (Florigen) tích tụ trong chồi dinh dưỡng, kích thích chồi này chuyển thành chồi sinh sản. Điều kiện dinh dưỡng tối ưu kết hợp với Florigen sẽ dẫn đến sự biến đổi ở đỉnh sinh trưởng. Một thay đổi sinh hóa xảy ra tại đỉnh sinh trưởng, làm thay đổi hướng đi của chất dinh dưỡng, từ đó thúc đẩy quá trình ra hoa.
Florigen: là một chất điều hòa sinh trưởng thực vật đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích ra hoa.
Chồi dinh dưỡng: là chồi phát triển thành lá, thân và cành.
Chồi sinh sản: là chồi phát triển thành hoa và quả.
Điều kiện dinh dưỡng tối ưu: là điều kiện cung cấp đầy đủ và cân bằng các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây phát triển.
Biến đổi ở đỉnh sinh trưởng: là những thay đổi về cấu trúc và chức năng của tế bào ở đỉnh sinh trưởng, dẫn đến hình thành hoa.
Thay đổi sinh hóa: là những thay đổi về thành phần hóa học trong tế bào, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây.
- Sự cân bằng giữa carbohydrate và protein( đạm) đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành mầm hoa.
Lân tuy là dưỡng chất quan trọng, nhưng bón quá nhiều phân lân lại có thể kìm hãm khả năng hấp thu nitrate của rễ cây, dẫn đến hiện tượng lá cây già sớm và rễ ngừng phát triển, đặc biệt là đối với cây táo. Do vậy, cần điều chỉnh chế độ dinh dưỡng và áp dụng các biện pháp chăm sóc hợp lý như tỉa cành và tưới nước phù hợp để đảm bảo sự phát triển cân bằng và khỏe mạnh cho cây.
- Sự ra hoa của thực vật chịu tác động bởi nhiều yếu tố, bao gồm di truyền và môi trường.
5.1 Về yếu tố di truyền:
Quang kỳ: Ảnh hưởng đến sự ra hoa thông qua việc kích thích lá tổng hợp và di chuyển chất kích thích ra hoa.
Chất điều hòa sinh trưởng thực vật (ĐHST): Có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự ra hoa tùy thuộc vào loại ĐHST và nồng độ.
Sự đáp ứng ra hoa: Cần có sự tổng hợp acid nucleic trong mô phân sinh để diễn ra.
5.2 Về yếu tố môi trường:
Nhiệt độ: Ảnh hưởng đến tốc độ phát triển của cây và thời điểm ra hoa.
Thức ăn: Ảnh hưởng đến khả năng tổng hợp chất kích thích ra hoa và chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình ra hoa.
Nước: Ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây, từ đó ảnh hưởng đến sự ra hoa.
5.3 Cơ chế di truyền của sự ra hoa:
Gen điều hòa: Kiểm soát sự biểu hiện của các gen khác liên quan đến quá trình ra hoa.
Mức độ biểu hiện gen: Có thể thay đổi theo tác động của môi trường.
Tương tác gen: Các gen khác nhau có thể tương tác với nhau để ảnh hưởng đến sự ra hoa.
Ví dụ:
- Cây lúa cần có một số gen nhất định để ra hoa vào đúng thời điểm.
- Cây Arabidopsis có thể ra hoa sớm hơn khi tiếp xúc với ánh sáng ban ngày ngắn.
- Cây cà chua có thể ra hoa muộn hơn khi bị thiếu nước.
Sự ra hoa của thực vật là một quá trình phức tạp chịu tác động bởi nhiều yếu tố di truyền và môi trường. Hiểu rõ cơ chế di truyền của sự ra hoa có thể giúp phát triển các giống cây trồng có năng suất cao và thích nghi tốt với điều kiện môi trường.
- Cơ chế ảnh hưởng của vị trí ra hoa lên sự đậu trái
Vị trí ra hoa trên cây có ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ đậu trái. Hiểu rõ mối quan hệ này giúp nhà vườn áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp, nâng cao năng suất cây trồng.
Vai trò của carbohydrate dự trữ:
6.1 Cây dự trữ nhiều carbohydrate
Ở một số cây như bơ và vải, hoa thường mọc trên cành già đã tích trữ nhiều carbohydrate. Lượng carbohydrate dự trữ này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho quá trình ra hoa và đậu trái, đặc biệt là giai đoạn đầu khi cây chưa có đủ lá để quang hợp. Tuy nhiên, sự sinh trưởng dinh dưỡng cũng có thể cạnh tranh với quá trình ra hoa và đậu trái, dẫn đến giảm tỷ lệ đậu trái.
6.2 Cây có vai trò ít quan trọng của carbohydrate dự trữ
Ở một số cây khác như cam, hoa thường mọc trên cành non. Diện tích lá và sự sinh trưởng của lá mới đóng vai trò chủ yếu trong việc cung cấp carbohydrate cho sự đậu trái. Lượng carbohydrate dự trữ ít ảnh hưởng hơn.
6.3 Cây cần cung cấp carbohydrate liên tục
Đối với một số cây như đu đủ và dừa, sự đậu trái diễn ra tương đối độc lập với sự sinh trưởng dinh dưỡng. Cây cần được cung cấp carbohydrate liên tục trong suốt thời kỳ ra hoa và phát triển quả.
6.4 Cây có sự cạnh tranh carbohydrate
Ở một số cây như sầu riêng và dâu, có sự cạnh tranh nguồn carbohydrate giữa việc ra hoa và đậu trái. Cần bón phân cân đối và tỉa cành hợp lý để đảm bảo cả hai quá trình diễn ra hiệu quả.
Hiểu rõ cơ chế này giúp nhà vườn áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp cho từng loại cây, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng quả.
Ví dụ cụ thể:
- Cây bơ: Ra hoa trên cành già, tích trữ nhiều carbohydrate. Cần bón phân trước khi ra hoa để cung cấp đủ dinh dưỡng cho quá trình đậu trái.
- Cây cam: Ra hoa trên cành non, lá mới đóng vai trò cung cấp carbohydrate chính. Cần chăm sóc để cây phát triển lá khỏe mạnh.
- Cây đu đủ: Ra hoa và đậu trái độc lập. Cần bón phân liên tục trong suốt mùa vụ.
- Cây sầu riêng: Ra hoa trên cành già, có sự cạnh tranh dinh dưỡng. Cần bón phân cân đối, tỉa cành hợp lý để đảm bảo cả ra hoa và đậu trái tốt.
Kết luận: Vị trí ra hoa ảnh hưởng đến nhu cầu dinh dưỡng và biện pháp chăm sóc cây trồng. Hiểu rõ cơ chế này giúp nhà vườn điều chỉnh kỹ thuật bón phân, tưới nước, tỉa cành,… phù hợp, nâng cao năng suất và chất lượng quả.